Implantatie ICD (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator)

Doel

Een implanteerbare cardioverter defibrillator, kortweg ICD, dient om patiënten die te kampen hebben met levensbedreigende ritmestoornissen te helpen. Dit toestel werkt als een pacemaker en reageert daarenboven met een elektrische schok wanneer het een hartstilstand detecteert. De sterkte van de schok hangt af van de gedetecteerde stoornis en wordt herhaald indien nodig. Op die manier wordt het hart gereset en krijgt het opnieuw zijn normale sinusritme. Een ICD lijkt eigenlijk op een pacemaker en is dus een klein metalen toestel met enkele kabeltjes (elektroden) dat werkt op batterijen. Nog een gelijkenis is dat de ICD ook in werking treedt bij een te lage hartslag (bradycardie). De batterij gaat 7 tot 10 jaar mee, waarna een nieuw ICD-toestel geïmplanteerd moet worden.

Verloop

Indien er geen recent laboresultaat van u voorhanden is, kan er voordien bloed afgenomen worden. Er wordt ook een infuus aangelegd in uw arm zodat er indien nodig medicatie toegediend kan worden tijdens de ingreep. U krijgt sowieso antibiotica toegediend om infectie tegen te gaan. Om uw hartritme op te volgen, worden er elektroden op uw borst gekleefd.

De defibrillator wordt meestal onderhuids boven de linkerborstspier geïmplanteerd. Daarvoor wordt de huid onder het sleutelbeen ongeveer 5 cm ingesneden en wordt er een pocket (onderhuidse ruimte) gemaakt. Hierin wordt dan de defibrillator geplaatst. Vervolgens worden de elektroden met het hart verbonden via de sleutelbeenader. De arts voert verscheidene testen uit om zich ervan te vergewissen dat de elektroden goed zitten, de ICD de hartritmestoornis herkent en hierop reageert met een treffende schok die de stoornis stopt.

U dient nuchter te zijn voor deze ingreep. Bespreek uw medicatie op voorhand met uw arts.

Revalidatie

De ingreep houdt weinig risico’s in, maar in zeldzame gevallen kunnen volgende complicaties optreden:

• Klaplong
• Infectie of nabloeding van de wonde
• Verplaatsing van de elektrode(n)

U blijft één dag ter observatie in het ziekenhuis. Op de operatiewonde plaatst de verpleegkundige enkele uren lang een zandzakje om een bloeduitstorting te voorkomen. De eerste twee weken na de operatie mag u uw linkerarm niet boven schouderhoogte heffen. Anders kunnen de elektroden verschuiven.

Het is erg belangrijk dat de ICD systematisch gecontroleerd wordt, d.w.z. ongeveer 2 keer per jaar. De moderne ICD’s beschikken wel over een telemonitorsysteem dat automatische updates naar uw cardioloog verzendt. Zo moet u niet elke keer naar het ziekenhuis komen.

Het is aan te raden om de cardioloog op te bellen via het nummer 050/ 45 26 70 (poli) als: 

• de ICD meer dan eenmaal op 24 u. een schok afgegeven heeft
• u buiten bewustzijn bent geweest
• de ICD piept om aan te geven dat de batterij bijna leeg is
• de ICD-pocket lijkt te ontsteken (rode, opgezwollen en pijnlijke huid)

Leven met een ICD is een beetje wennen, u moet namelijk met enkele zaken rekening houden:

• de eerste maanden bent u best voorzichtig wat betreft grote bewegingen en inspanningen.
• u mag niet met een radar werken, niet werken in een omgeving met sterk elektrische of magnetische velden, denk aan zendmasten, lassen…
• rijbewijs A-B: rijverbod van één maand (na preventieve implantatie) of rijverbod van drie maanden (na implantatie n.a.v. ritmestoornis of schok van de ICD)
• personenvervoer of vrachtvervoer (Belgisch rijbewijs C en hoger) is niet toegestaan
• vermijd ruwe sporten zoals gevechtsporten of paardrijden waarbij het lichaam voortdurend schokken krijgt. Zwemmen mag u wel doen, water zal uw ICD niet beschadigen (vanaf 4 weken na implantatie). 

Let op met:

• Huishoudelijke apparatuur: bijna elk huishoudapparaat is veilig te gebruiken. Bij een inductiekookplaat wordt alsnog aangeraden om op 30 cm afstand te blijven van de platen zelf.
• Mobiele telefoons: hou uw gsm op een afstand die groter is dan 15 cm. Het signaal kan namelijk een storing in uw ICD veroorzaken. Bel dus altijd met het oor dat het verste verwijderd is van uw ICD en laat uw mobiele telefoon zeker niet in uw borstzak zitten.
• Veiligheidspoortjes: de veiligheidspoortjes in de winkel kunnen reageren op de metalen onderdelen in het ICD. Laat dan even uw ICD-pasje zien. Ga zeker niet leunen tegen een veiligheidspoortje. Dit kan schadelijk zijn voor de ICD.
• Veiligheidscontrole luchthaven: de opsporingsapparatuur op de luchthaven zal ongetwijfeld reageren op de metalen onderdelen in het ICD. Laat direct uw ICD-pasje zien en vraag om een handmatige controle in plaats van een controle met magneetstaaf.

Medische apparatuur: maar al te vaak worden zware elektromagnetische velden gehanteerd voor medische onderzoeken en behandelingen. Ga altijd ten rade bij uw cardioloog als u een van onderstaande onderzoeken of behandelingen moet ondergaan:

• Bestraling
• Vergruizing nier- of galstenen
• MRI-scan
• UKG-behandeling
• Ingreep onder algemene verdoving
• Elke andere grote ingreep

Let ook op bij de fysiotherapeut, tandarts en schoonheidsspecialist. Meld altijd dat u een ICD heeft.

Afstand bewaren

15-30 cm: stereoluidsprekers

90 cm: industriële magneten, motoren met groot vermogen, hoogspanningskabels, zendantennes, elektromotoren (bv. wisselstroomdynamo van een wagen), afstandsbedieningen met antennes (bv. van een drone)

Vermijden

• Ontharingsapparaten die werken op elektrolyse
• Massagetoestellen
• Magnetische stoelen en matrassen
• Trilplaat (in de fitness)
• Lasapparaat, niet-elektrische kettingzagen, zware boormachines
• Weegschalen die een indicatie geven van het lichaamsvet
• Taser guns
• Krachtstroomgeneratoren
• Balanceboard (bv. van Wii)
• Televisie- of radiotorens (bv. vrt-toren)
• Industriële ovens
• Kern- of elektriciteitscentrales

Vraag bij twijfel altijd raad aan uw behandelende arts.